تضعيف ارزشهاي معنوي ، تقويت زمينه بزهكاري است  

يكي از بارزترين نمونه هاي بزهكاري ، دزدي است . ديدگاه هر يك از صاحب نظران با توجه به رشته تخصصي و كاريشان در مورد پديده سرقت متفاوت است ؛ اما با تمام اين تفاوتها همگي معتقدند هيچ كودكي از شكم مادر دزد به دنيا نمي آيد ، بلكه عوامل اجتماعي و محيطي هستند كه او را به سوي عمل خلاف سوق مي دهند . از جمله عواملي كه بروز پديده دزدي را در نوجوانان سبب مي شوند عبارت اند از :  

احساس نياز :

نياز در اقشار مختلف جامعه به گونه اي متفاوت بروز مي كند . براي فردي كه از گرسنگي رنج مي برد اساسي ترين نياز ، لقمه اي نان است ؛ حتي اگر خشكيده و كپك زده باشد . انساني را در نظر بگيريد كه در كويري خشك و برهوت راه گم كرده است . اگر كوهي از جواهرات و چشمه اي آب در برابر او قرار دهند به طور قطع ابتدا به طرف چشمه خواهد دويد ؛ زيرا آب است كه نياز او را مرتفع كرده ، سيرابش مي كند . طلا و جواهر در بياباني خشك و برهوت به چه كار مي آيد . حال اگر اين فرد همسفري در بيابان داشته باشد كه آبي به همراه دارد ، امكان دزديدن آن به مراتب بيش از جواهرات اوست . با اين مثال مشخص شد كه اساسي ترين علت دزدي احساس نياز است ( ‌البته به جز موارد نادري كه فرد به علت نوعي بيماري و عليرغم زندگي مرفه اموال ديگران را غارت مي كند ) . اين احساس در افراد مختلف ،‌ متفاوت است . ممكن است براي يكي ، لقمه اي نان نياز حياتي محسوب شود و براي كسي ديگر پوشيدن مدل يا نوع خاصي لباس ... . در هر حال انسان سعي مي كند نياز خود را مرتفع كند و اگر به تنهايي قدرت برآورده كردن احتياجاتش را نداشته باشد به طرق ديگر ، حتي اگر برخورداري از حقوق ديگران باشد سعي مي كند نيازش را برطرف سازد تا به آرامش رواني دست يابد .

معمولاً فقر و نياز مالي عمده ترين دليل انواع انحرافات ، خصوصاً دزدي در كودكان و نوجوانان و حتي بزرگسالان است . فقر ناملايمات و مشكلات را به دنبال دارد. حال اگر اعتقادات مستحكم مذهبي و اخلاقي بر فرد حاكم باشد هيچ وقت به سوي دزدي نمي رود . تهيدستي ، امكانات رفاهي ، تفريحي ، تحصيلي و حتي غذايي را از خانواده هاي فقير مي گيرد . افرادي كه دزدي مي كنند خانواده هايي نابسامان و بي سرپرست دارند كه براي سير كردن شكم خود از دوران كودكي و نوجواني با كيف زني و جيب بري و دزدي از مغازه ها شروع مي كنند تا بدانجا مي رسند كه ماهرانه وارد منازل مردم شده ، اشياء و لوازم قيمتي آنها را مي دزدند .

بزهكاري در دوران نوجواني بيش از كودكي است ؛ زيرا نوجوان به آن حد از كمال فكري رسيده كه اختلاف طبقاتي موجود در ساختار جامعه را درك كند . كودك وقتي مفهوم تبعيض را با تمام وجود لمس مي كند كه با كودكان همسن و سال خود مواجه مي شود . مي بيند به لحاظ ظاهري هيچ تفاوتي با آنها ندارد اما او چه لباسهايي پوشيده ، چه امكاناتي در اختيار دارد و چگونه زندگي مي كند و آنها چطور. مي فهمد كودكاني كه متعلق به طبقات بالاي جامعه هستند از هر گونه نعمتي برخوردارند اما او ،‌ خانواده و يا بسياري از نزديكان و همسايگانش مفهومي براي راحتي ندارند . مي بيند تنها به دليل اوضاع اقتصادي نامطلوب ، تا چه حد به ديده تحقيرآميز به او مي نگرند. پس به عنوان واكنشي در برابر اين گونه ناكامي ها و فشارهاي بي اندازه اي كه زندگي به آنها وارد مي كند دست به طغيان زده و براي احقاق حق خود دست به هر عملي مي زند كه به ستيزه جويي با جامعه ، بخصوص دزدي منجر مي شود . در واقع دزدي در اين گونه افراد دو بُعـد دارد ؛ ابتدا انتقام جويي و دشمني با جامعه و دوم رفع نيازهاي شخصي . در اثر تقسيم ناعادلانه ثروت ، اختلاف طبقاتي در جامعه شدت مي گيرد و فاصله فقير و ثروتمند به اوج مي رسد. با شيوع ماشيني شدن كارخانجات ، قسمت اعظم كارها توسط رباطها و ماشين هاي مكانيكي انجام مي گيرد و بالطبع نياز به استفاده از نيروي انساني كاهش مي يابد . همراهي اين دو عامل و تقسيم ناعادلانه ثروت و ماشيني شدن كارها به شيوع بيكاري ، ولگردي و گدايي دامن مي زند . با ماشيني شدن هر كارخانه تعداد زيادي از كارگران بيكار مي شوند و خانواده هاي آنان در معرض خطر فقر و گرسنگي قرار مي گيرند. فرزندان اين خانواده ها مجبور مي شوند براي گذران زندگي ، مشاغل كاذب اختيار كنند ؛ سيگار بفروشند و اگر درآمد مناسبي به دست نياوردند ، حتي دست به دزدي بزنند . در نظام سرمايه داري امكانات رفاهي ، پژوهشي و تحصيلات و .... به ميزان ثروت هر خانواده در دسترس فرزندان آنها قرار مي گيرد. خانواده اي كه به لحاظ مالي قدرت تأمين امكانات ساده زندگي را ندارد چطور مي تواند شهريه سنگين مدارس و دانشگاه هاي خصوصي را بپردازد ؟ (بخصوص در جوامع غربي كه تحصيل در اكثر مدارس ، خصوصي يا دولتي ، متضمن پرداخت شهريه است. )

بنابراين فقر و كمبود مالي ، ناآگاهي و بيسوادي را به دنبال مي آورد و حتي بر نوع فرهنگ جوامع تأثيرمي گذارد. در نتيجه بسياري از اعمال خلاف و منافي عفت شيوع پيدا مي كند . رابطه اوضاع اقتصادي و انواع كجروي هاي اجتماعي خصوصاً دزدي در تحقيقات متفاوتي به اثبات رسيده است . در كشور سوئد همراه با صنعتي تر شدن ، رشد دزدي در نوجوانان كاملاً مشهود است .

دوستان و همسالان :

دوستي با همسالان براي نوجوانان بسيار قابل اهميت مي باشد . زيرا آنها در يك محدوده سني قرار دارند و با شكستها ، محدوديتها ، علايق ، تشويش ها ، اضطراب ها و احساسات مشابهي روبرو هستند . البته نه تنها براي نوجوانان ، بلكه براي بزرگسالان نيز بسيار اساسي و آرامش بخش است كه كسي را داشته باشند و بتوانند آئينه وار در او بنگرند . او را در افكار و احساساتش شريك كرده و ناگفته هاي خود را با او در ميان بگذارند . نوجوانان از همسالان خود الگو مي گيرند . به خصوص از دوستاني كه محبوبيتي در بين گروه همسالان دارند تقليد كرده و سعي مي كنند راه حل هايي كه آنان براي مشكلات برگزيده اند ، به كار گيرند . حال اگر دوست نوجوان فرضي ما راه و روشي بر خلاف ارزش هاي فرهنگي و سنت هاي جامعه اش داشته باشد مسلماً اعمال او با پيامد مثبت روبرو نخواهد شد . دوست سارق ، نوجوان را به دزدي مي كشاند و به همين سادگي است كه با كمي غفلت ، در يك چشم بر هم زدن ، هنگامي والدين به خود مي آيند كه نوجوان سر به راهشان ، به جرم سرقت يا كيف زني در كلانتري است .

 ساير عوامل :

به جز فقر مالي و دوستان ناباب ، عوامل ديگري نظير زندگي در مناطق جرم زا ، تزلزل ارزش ها ، بيكاري ، نبود تعليم و تربيت صحيح و كافي ، كمبود محبت ، تبعيض در محيط خانواده و يا بيرون از منزل ، والدين منحرف ، بيسوادي و ... از ديگر عواملي هستند كه مي توانند در نوجوان حالتي را ايجاد كنند كه براي رفع نياز خود ، دست به سرقت بزند .

راهكارها :

- اگر دولت ها سعي كنند با سياست هاي اقتصادي مناسب ، موقعيتي را فراهم كنند كه افراد جامعه به صورت يكسان از امكانات موجود استفاده كنند و با تعديل اوضاع اقتصادي ، طبقات جامعه را به هم نزديك كنند بسياري از جرايم و انحرافات اجتماعي خصوصاً دزدي ، كاهش چشمگيري را نشان خواهد داد . زيرا عامل اساسي دستبردها ،احساس نياز و تبعيض ، كمبود و فقر مالي است .

- بدون تعارف ، ميزان جرم و جنايت و دزدي در كساني كه اعتقادات مذهبي قوي دارند چيزي در حد صفر است . در تمام اديان ( ‌زرتشت ، يهود ، مسيح ، اسلام ، بودا و ... ) دزدي مورد نكوهش قرار گرفته است . فرد مذهبي ، چه بودايي باشد چه مسيحي ، چه مسلمان ،‌اموال ديگران را غارت نمي كند ؛ زيرا معتقد است اين كار گناهي است نابخشودني و لذتي كه از اين اموال و امكانات در زندگي دنيايي به دست مي آيد با ذلت و رنجي كه در عالم اخروي بدان دچار خواهد شد قابل قياس نيست . ( تمام اديان به وجود جهان پس از مرگ معتقدند ، البته با تفاوتهاي ظريفي ) . اگر خانواده ها با تكيه بر مسائل اخلاقي ، فرزندانشان را به دوران نوجواني و بزرگسالي برسانند قطعاً با مشكلات كمتري روبرو خواهند بود .

- كمك هاي مردمي و دولتي به خانواده هاي بي سرپرست

- ايجاد كار در سطوح مختلف سني و تحصيلاتي

- بالا بردن سطح فرهنگ جامعه

- پر كردن اوقات فراغت نوجوانان به شيوه اي صحيح و اصولي

- تلاش خانواده ها براي پرورش كودكاني با عزت نفس بالا  تا آنها بدانند اراده اي دارند كه مي توانند بر تمام نيازها و مشكلات فايق آيند . بايد به كودك آموخت حتي در صورت سخت ترين گرسنگي ها بسيار شرم آور است كه شكم خود را با دارايي ديگران سير كند . وجود عزت نفس درانسان ، از بروز بسياري انحرافات كه زاييده هواي نفس است جلوگيري مي كند.

- قرار دادن الگوهاي مناسب براي كودكان و نوجوانان ( والدين مناسب ، شخصيت هاي مذهبي ، امامان ، پيشوايان ديني و ... )

- تقويت ارزش هاي معنوي در كودكان و نوجوانان به جاي اهميت گذاشتن بر مسائل .

- جلوگيري از مهاجرت ها ، با ايجاد امكانات مناسب در روستاها و شهرهاي كوچك.

- استفاده از عنصر تبليغات خصوصاً صدا و سيما و وسايل ارتباط جمعي براي بالا بردن سطح آگاهي و اعتماد به نفس در كليه اقشار جامعه .

- جمع آوري سارقين و باندهاي سرقت و درمان آنها در مراكز مخصوص بازپروري نوجوانان .

- افزايش و تشديد مقررات .

منبع:تبیانhttp://www.tebyan.net/