چگونه کودکانی متدین تربیت کنیم
چگونه کودکانی متدین تربیت کنیم
چگونه کودکانی متدین تربیت کنیم
در ارتباط با تربیت دینی و رشد اخلاقی کودکان، باید خود والدین عامل به واجبات و دوری کننده از محرمات باشند. با زبان ساده و کودکانه و به تدریج، نگرش دینی مطلوب را در آنها بوجود آورند و توجـه آنها را به جهان آفرینش و آفرینندۀ عالم جلب کنند. در این زمینه توجه به نکات زیـر ضروری به نظر میرسد:
1ـ خانواده در تفکر اسلامی، جایگاهی بسیار رفیع دارد. برخی امور در خانواده مهم و بعضی اهماند؛ اما اموری است که با واژه اهم نیز نمیتوان جایگاه آن را معلوم کرد که از جملۀ این امور تربیت دینی است. تربیت دینی قبل از عوامل دیگر از درون خانواده ریشه میگیرد و از طریق تاثیر گذاری خانواده تکوین مییابد.
2ـ صفاتی که بویژه به وسیلۀ مادر به فرزند منتقل میشود، اکتسابات بعدی او را در زندگی جهت میدهد، در واقع بخش سخن بر ذات و تکوین و نوع رحمی است که کودک در آن شکل پیدا کرده است.
3ـ آغاز خلقت انسان که در کرۀ زمین با خانواده شروع شده، در واقع نشانگر این است که خانواده رکن عالم هستی بوده و خانواده است که به کل هستی جهت میدهد.
"""از نکات فــوق در مییابیم که در طـول زندگی انسان، هیچ یک از نهادها، سازمانها و عوامل اثـرگذار بر انسان، نمیتوانند با خانواده و اثرگذاری آن بر کودک (انسان) برابری کنند. والـدین به اندازۀ قابلیتها و شایستگیهای خود میتوانند محصول با ارزشی از جهات مختلف به خصوص رشــد دینی، تربیتی و اعتقادی به یادگار بگذراند.
خداوند در قرآن به پاس این ارزش و اهمیت، حقوق والـدین را در کنـار توحید و خداشناسی قرار داده است."""
(سورۀ اسراء، آیۀ24)
با توجه به ارزش و قداست خانواده در مییابیم که خانه اولین مدرسۀ تربیت اخلاقی و دینی است و کودک به تدریح بر اساس مشاهدات روزمره، پایههای اخلاقی خود را پی ریزی میکند.
در محیط خانه کودک تعالیم خـوب و بــد را فرا گرفته و به این ترتیب زیر بنای اخلاقی او شکل میگیـرد. کودک همانند نهال تازهای است که هر طور او را پرورش دهیم، همان گونه رشد مییابد.
(سادات محمد علی (رفتار والدین با فرزندان) انتشارات انجمن اولیاء و مربیان، سال1382)
خانه، پرورشگاه اطـفال است؛ بنابراین اگر والدین و سایر اعضای خانواده دارای روش صحیح و اخلاق نیک باشند، کودکان خوب و به دنبال آن انسانهای بزرگ، افــراد متعهد و فعال تربیت شده و به جامعه تحویل داده میشود و بالعکس.
لازم به ذکر است که اسلام پدران و مادران را در امر تربیت دینی و اخلاقی فرزندان خویش مسئول میداند.
پیامبر اکرم(ص) در اینباره میفرماید:
"ادبوا اولادکم فانکم مسئولون"."( سفینةالبحار ـ ماده ادب)"
حضرت علی(ع) نیز فرمودهاند:
"اکرموا اولادکم و احسنوا آدابهم." "بحارالانوار، جلد23، صفحه 114"
تربیت دینی کودک در دوران قبل از دبستان، محدود به ایجاد انس به مسائل دینی است. به این معنا که کودک آنچه به طور منظم در محیط خانواده میبیند، نسبت به آن انس پیدا میکند و همین انس اولیــه، زمینه را بـرای پدید آمدن عادت و انجام فرایض دینی در مراحل بعــدی فــراهم میآورد.
مشاهدۀ آداب دینی و عبادات مذهبی بویژه نماز که در هر شبانهروز به طور منظم از طرف بزرگترها در محیط خانه انجام میشود، در ذهن و روان کودک نقش میبندد و با توجه به حس تقلید در او، مشاهده میشود که کودک از سال دوم زندگی از حـرکات والدین تقلید میکند. اگر انجام این حرکات با نوازش و تشویق والدین همراه باشد، بر رغبت کودک میافزاید.
همین تأثیرات روحی و خاطرات شیرین است که در آیندۀ کودک و جهتگیری بعدی او بسیار مؤثر خواهد بود.
"""نکتۀ قابل تأکید در اینجا این است که بنا به علایق دینی خود والدین، آنها نباید فرزندانشان را به زیـادهخواهی در این زمینه وا دارند. این یک روش صحیح نیست. بلکه بایــد زمینۀ انجـام داوطلبانۀ برخی آداب دینی را برای فرزندان خود فراهم کنند."""
(زرهانی/1385) در زمینۀ رشد عواطف دینی کودکان، میتوان از ایجاد احساسات مذهبی در آنها استفاده کرد. احساسات مذهبی یکی از عمیقترین گرایشهای فطری در انسان است که اگر زمینۀ شکوفایی دینی را با دلایل سادهای که برای فرزند قابل فهم باشد فراهم کنیم، قانع و راضی میشود.
هرگز نباید ذهن او را با استلالهایی که فراتر از درک ذهنی او هستند آشفته ساخت؛ زیرا ظرفیت ذهنی کودک از طریق ارائه دلایل مورد قبولش، جهان بینی او را شکل داده و بینش دینی او را هـدایت میکند.
ملکی حسن (تعلیم و تربیت کودک و نوجوان)، تهران، انتشارات مدرسه
